Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
EKRANLI
ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı araçlarla çalışmalarda
alınacak asgari sağlık ve güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve ekranlı araçlarla çalışmaların yapıldığı tüm işyerlerini kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Hareketli makine ve araçların kumanda kabinlerinde ve sürücü mahallinde,
b) Taşıma araçlarında aracın kumandasındaki bilgisayar sistemlerinde,
c) Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde,
ç) İşyerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde,
d) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri veri
veya ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlarda,
e) Ekranlı daktilolarda,
uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 6331 sayılı Kanunun
30 uncu maddesine dayanılarak,
b) 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 12 nci maddesine dayanılarak,
c) Avrupa Birliğinin 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayılı Konsey
Direktifine paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Ekranlı araç: Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü aracı,
b) Operatör: Esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan
ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişiyi,
c) Çalışma
merkezi: Operatörün/çalışanın oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa ya da yüzey, operatör/çalışan-makine ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı,
telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya
bir kısmının
bulunduğu çalışma alanını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel
Hususlar
İşverenin yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) İşveren, işyerinde gerçekleştireceği risk değerlendirmesinde çalışma
merkezlerinde ekranlı araçların kullanımından
kaynaklanan riskleri, özellikle
görme, fiziksel sorunlar
ve mental stresle ilgili riskleri de dikkate alarak, bu risklerin
etkileri, yol açabileceği ilave etkiler ile risklerin bir arada olmasından kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin ortadan
kaldırılması veya en aza indirilmesi için her türlü sağlık ve güvenlik önlemlerini alır.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında alınacak önlemlerin maliyeti çalışanlara
yansıtılamaz.
(3) Ekranlı araçlarla çalışmalarda
aranacak asgari gerekler ek-1’de yer almaktadır.
Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
MADDE 6 – (1) Ekranlı araçlarla çalışmalarda, çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi ile ilgili olarak aşağıdaki
hususlara uyulur.
a) İşveren, çalışanlara
ve temsilcilerine çalışma yerlerinde sağlık ve güvenlik ile ilgili bütün
konularda ve özellikle 5 inci,
7 nci ve 9 uncu maddelerde belirtilen hususlarda bilgi verir.
b) İşveren; çalışanların iş sağlığı ve
güvenliği eğitimlerine ilişkin mevzuat hükümlerini
de dikkate alarak ekranlı araçlarla çalışanlara,
işe başlamadan önce ve çalışma koşullarında önemli bir değişiklik
olduğunda gerekli eğitimi verir. Çalışanların iş sağlığı ve
güvenliği eğitimleri; ilgili mevzuatta
belirtilen periyotlarda ve işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarının
gerektirdiği durumlarda tekrarlanır.
(2) Eğitim, özellikle aşağıdaki
konuları içerir:
a) Ekranlı araçlarla çalışmalarda
riskler ve korunma yolları,
b) Doğru oturuş,
c) Gözlerin korunması,
ç) Gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler,
d) Çalışma sırasında gözleri kısa sürelerle dinlendirme alışkanlığı,
e) Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,
f) Ara dinlenmeleri ve egzersizler.
Günlük çalışma düzeni
MADDE 7 – (1) İşveren, ekranlı araçlarla yapılan çalışmalardan
kaynaklanan iş yükünü ve etkilenmeyi azaltmak amacıyla, uygun çalışma planı yaparak operatörlerin periyodik olarak ara vermesini veya dönüşümlü olarak başka işlerde çalışmalarını sağlar.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 8 – (1) İşveren, çalışanların ve temsilcilerinin bu Yönetmelikte belirtilen konularda 6331 sayılı Kanunda
belirtildiği şekilde görüş ve önerilerini alır ve katılımlarını sağlar.
Gözlerin korunması
MADDE 9 – (1) İşyerinde, ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce ve ekranlı araçlarla çalışmadan
kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında çalışanların göz muayeneleri yapılır.
(2) Ekranlı araçlarla çalışmalarda
operatörlerin gözlerinin korunması için;
a) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce,
b) Yapılan risk değerlendirmesi sonuçlarına göre işyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla,
c) Ekranlı araçlarla çalışmadan
kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında,
göz muayeneleri
yapılır.
(3) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa operatörlere/çalışanlara
yaptıkları işe uygun
araç ve gereç verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 10 – (1) 23/12/2003 tarihli
ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda
Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
Ek– 1
EKRANLI
ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA ARANACAK ASGARİ GEREKLER
1. Ekipman
a) Genel hususlar
Bu tür ekipmanların kullanımı çalışanlar için risk kaynağı olmamalıdır.
b) Monitör
Ekran, operatörün/çalışanın çalışma
pozisyonuna uygun mesafede ve göz hizasında olmalıdır.
Ekranda görünen
karakterler, kolayca seçilir şekil ve formda, uygun büyüklükte olmalı, satır ve karakterler arasında yeterli boşluk bulunmalıdır.
Ekran görüntüsü stabil olmalı, görüntü titrememeli ve benzeri olumsuzluklar
bulunmamalıdır.
Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör/çalışan tarafından kolaylıkla ayarlanabilmelidir.
Ekran, operatörün/çalışanın ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalıdır.
Ekran, ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılabilir olmalıdır.
Ekranda kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar olmamalıdır.
c) Klavye
Klavye, operatörün/çalışanın el ve kollarının
yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi
için ekrandan ayrı ve hareketli olmalıdır.
Klavyenin ön tarafına, operatörün/çalışanın bileklerini dayayabileceği özel destek konulmalıdır.
Operatörün/çalışanın elleri ve kolları için klavyenin önünde
yeterli boşluk olmalıdır.
Klavye yüzeyi ışığı yansıtmayacak şekilde mat olmalıdır.
Klavye tuşlarının özellikleri ve yerleri klavye kullanımını kolaylaştıracak şekilde olmalıdır.
Klavye tuşları üzerindeki semboller, çalışma
pozisyonuna göre kolaylıkla okunabilir ve seçilebilir nitelikte olmalıdır.
ç) Çalışma masası veya çalışma yüzeyi
Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye, dokümanlar ve diğer ilgili malzemelerin rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde, yeterli büyüklükte ve ışığı yansıtmayacak nitelikte olmalıdır.
Operatörün/çalışanın rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en
aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılmalıdır.
Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır.
d) Çalışma sandalyesi
Sandalye dengeli ve operatörün/çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde
olmalıdır.
Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır.
Sırt
dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olmalıdır.
İstendiğinde operatöre/çalışana
uygun bir ayak desteği sağlanmalıdır.
2. Çalışma ortamı
a) Gerekli alan
Operatörün/çalışanın oturma şeklini değiştirebilmesi
ve rahatça hareket edebilmesi için çalışma
merkezi yeterli genişlikte olmalı ve uygun şekilde düzenlenmelidir.
b) Aydınlatma
Operatörün/çalışanın gereksinimleri ve yapılan işin türü dikkate
alınarak uygun aydınlatma şartları sağlanmalı, arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunmalıdır.
Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri
ve teknik özellikleri ekrandaki ve diğer ekipman üzerindeki parlama ve yansımalar önlenecek şekilde olmalıdır.
c) Yansıma ve parlama
Çalışma
merkezlerinde yansımalara ve parlamalara neden
olabilecek ışık gelmesini önlemek amacıyla tedbirler alınmalıdır.
Ekrana gelen gün ışığının
kontrol edilebilmesi için yatay
ve dikey ayarlanabilir perdeler kullanılmalıdır.
ç) Gürültü
Çalışma
merkezlerinde kullanılan ekipmanın gürültüsü çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve karşılıklı konuşmayı engellemeyecek düzeyde olmalıdır.
d) Isı
Çalışma
merkezindeki ekipman çalışanları rahatsız edecek düzeyde ortama ısı vermemelidir.
e) Radyasyon
Çalışma
merkezindeki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların sağlığa zarar
vermeyecek düzeylerde olması için
gerekli önlemler alınmalıdır.
f) Nem
Çalışma ortamında nem, uygun düzeyde tutulmalı ve bu düzey korunmalıdır.
3. Operatör-Bilgisayar arayüzü
İşveren, ekranlı araçlarla yapılacak işin düzenlenmesinde ve kullanılacak programların seçiminde aşağıdaki
hususlara uyar:
a) Programların işe uygun olması sağlanır.
b) Programların kolay kullanılabilir ve eğer uygunsa operatörün bilgi
düzeyine ve deneyimine göre ayarlanabilir olması sağlanır. Operatörün
bilgisi dışında programlara müdahale edilemez.
c) Sistemler çalışanların verimini artıracak ve kolaylık sağlayacak şekilde geri beslemeli olmalıdır.
ç) Sistemler operatöre uygun hız ve formatta bilgi verecek şekilde olmalıdır.
d) Programların, özellikle verilerin algılanması ve kullanılması konusunda yazılım
ergonomisi prensiplerine uygun olmalıdır.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder