İş Güvenliği ve Mesleki Eğitimlerinin Usul ve Esasları

1- Genel Açıklama:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 16 ncı maddesi işveren tarafından çalışanları bilgilendirme, 17 nci maddesi ise çalışanlara eğitim verme zorunluluğu getirmiştir.

Çalışanlara verilmesi gereken eğitimleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ile Mesleki Eğitim olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz.

• İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi:

İşyerinin tehlike sınıfına veya çalışan sayısına bakılmaksızın bütün işyerlerinde işverenler; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorundadır. Bu eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te yer almaktadır.

• Mesleki Eğitim:

Mesleki eğitim tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışanlar için zorunlu olup, mesleki eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik’te yapılmış, ayrıca çalışanların mesleki eğitim alması zorunlu olan işler Yönetmelik ekinde belirtilmiştir.

2-Tanımlar:

Yazı içerisinde geçen bazı terim ve ifadelerin tanımları aşağıdaki gibidir:

Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi.

Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan.

Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi.

Genç Çalışan: Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışan.

Mesleki Eğitim: Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitim.

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yetkilendirilen birim.

3- Çalışanların Eğitimi Konusunda İşverenin Genel Yükümlülükleri:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesi uyarınca;

• İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorunda olup, bu eğitimin özellikle;

- İşe başlamadan önce,

- Çalışma yeri veya iş değişikliğinde,

- İş ekipmanının değişmesi veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde,

verilmesi,

- Ayrıca eğitimlerin, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenmesi, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanması,

• Çalışan temsilcilerinin özel olarak eğitilmesi 

• İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilmesi,

• Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilmesi,

• Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenlerin çalıştırılmaması,

• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanların işe başlatılmaması,

• Geçici iş ilişkisi kurulan işverenin, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlaması,

• Ayrıca;

- Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz.

- Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

- Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir 

4- Çalışanların Bilgilendirilmesi Konusunda İşverenin Genel Yükümlülükleri:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca;

İşveren; işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak;

- İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler,

- Çalışanların kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumlulukları,

- İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler,

konularında bilgilendirmek zorundadır.

İşveren;

- Kanunun “Tahliye” başlıklı 12 nci maddesinde belirtilen ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirmekle,

- Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanların yukarıda belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri vermekle,

- Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlamakla,

yükümlüdür.